Jo Vegter

Leeuwarder architect gaf vorm aan Groninger Grote Markt

door Beno Hofman

Na de Tweede Wereldoorlog speelde bij de vormgeving van de nieuwe Grote Markt de in Leeuwarden wonende Jo Vegter een hoofdrol. Als ‘beste leerling’ van de opsteller van het wederopbouwplan, Granpré Molière, mocht Vegter het ‘nieuwe stadhuis’ ontwerpen. Ook de allereerste nieuwbouw aan de Grote Markt – Mutua Fides - was van zijn hand.

Johannes Jacobus Margarethus Vegter wordt in 1906 in Sappemeer geboren. Als derde zoon van Wilmtje Everts en onderwijzer Johan Georg Christoph Vegter wordt hij genoemd naar zijn vaders moeder.

Doordat streektaalschrijver Vegter in 1908 verkast naar Den Haag groeit Jo daar op. Na de middelbare school gaat hij bouwkunde studeren bij Granpré Molière en wordt na zijn afstuderen diens assistent.

Granpré Molière

In 1935 neemt Jo Vegter in Leeuwarden de praktijk over van de overleden architect Meintema. Samen met een andere oud-student van Granpré Molière – J.F. Berghoef - doet hij daarna mee aan een prijsvraag voor een nieuw Amsterdams stadhuis. Een jury onder leiding van Granpré Molière kiest hun ontwerp uit als winnaar.

Het is dan ook geen wonder dat Granpré bij zijn Groningse wederopbouwplan voor ‘het stadhuisvraagstuk’ aanklopt bij zijn oud-assistent. Aanvankelijk zitten de meester en de leerling op één lijn, maar in 1948 komt het tot een meningsverschil.

Terwijl Granpré Molière vasthoudt aan de historiserende architectuur van de Delftse School, gaat Vegter met zijn tijd mee en ‘bekeert’ zich tot het zogeheten Nieuwe Bouwen.

Doordat de meerderheid van de gemeenteraad de voorkeur geeft aan moderne architectuur, raakt Granpré de supervisie over de wederopbouw kwijt en kan Vegter zijn ‘nieuwe stadhuis’ bouwen.
Door het ontbreken aan overheidsgelden duurt het overigens nog tot 1958 voor de bouw begint.

Het bankgebouw is het tweede dat hij aan de Grote Markt bouwt. Het eerste is ‘de kroeg’ van Vindicat. Hoewel veel corpsleden aanvankelijk sceptisch staan tegenover dure herbouw en liever blijven in het tijdelijke onderkomen aan de Emmasingel, wordt in het voorjaar van 1950 toch gekozen voor een nieuw Mutua Fides aan de Grote Markt. Vegter wordt benaderd voor een plan, dat vanwege de hoge kosten eerst uitgaat van samenbouw met Vopel.

Omdat de winkeliers en de gemeente ruimtegebrek vrezen aan de noordzijde krijgt Vindicat in het voorjaar van 1951 een plek aan de oostzijde aangeboden, op de plaats van het verwoeste Huis Panser en Scholtenhuis.

Als de financiering rond is en Vegter een nieuw ontwerp klaar heeft, vindt in juli 1952 de aanbesteding plaats. Oud-corpslid Prof. I.B. Cohen legt op 25 oktober ’52 de eerste steen en op 27 februari 1954 vindt de officiële opening plaats.

Veertig jaar later wordt Vegters ‘nieuwe stadhuis’ gesloopt, maar Vindicat wil haar best doen om bij de nieuwbouw aan de oostzijde van de Grote Markt zoveel mogelijk van diens Mutua Fides te sparen. Het zou een aardig eerbetoon zijn aan de in 1982 overleden hoofdrolspeler.

Literatuur o.a.:

Eadem sed aliter; Achtergronden en perspectieven van de herbouw van Mutua Fides, 1954